Zarówno szczur wędrowny, jak i szczur śniady boją się człowieka, są mało agresywne. Gdy widzą człowieka uciekają, lecz jeżeli nie mają dokąd – bronią się poprzez atak, rzucają się na człowieka w okolice twarzy i gryzą.
Bywają roznosicielami wielu chorób, z których największy problem stanowi wścieklizna. Szczury należą do rzędu gryzoni, których cechą charakterystyczną są rosnące przez całe życie siekacze. Są to więc stworzenia głównie roślinożerne, jednakże nie stronią od pokarmu mięsnego.
Szczur wędrowny
Szczur wędrowny jest bardzo pospolity w całej Polsce. Wyróżnić można jego populacje zasiedlające doliny rzek, wilgotne starorzecza i zlewiska oraz populacje przechodzące na okres wegetacyjny z domostw na pola uprawne i brzegi rzek. W budynkach mieszkalnych i gospodarskich najchętniej zajmują zaciszne miejsca w piwnicach, pod podłogami oraz w kanałach i urządzeniach kanalizacyjnych.
Ogólna charakterystyka
Szczur wędrowny jest stosunkowo dużym zwierzęciem. Ciało ma krępe, głowę szeroką, pysk tępo zakończony. Jeśli jego uszy zostaną przygięte do przodu, wówczas nie sięgają oka. Ogon pokryty jest drobnymi łuskami oraz rzadkimi, krótkimi włosami. Ubarwienie grzbietu jest najczęściej brunatno szare, brzucha
– białawe z odcieniem szarawym lub żółtawym. Długość głowy i tułowia wynosi 19-30 cm, a ogona od 15 do 23 cm.
Występowanie i aktywność
Szczury zakładają gniazda w zacisznych kryjówkach zabudowań (piwnice, rury kanalizacyjne) lub w glebie na głębokości do 40-50 cm. Nory poszczególnych osobników są połączone korytarzami. Na powierzchni wydeptane ścieżki łączą otwory wylotowe nor. Przed otworami nor nie spotyka się kopczyków ziemi. Na terenach nisko położonych szczur wędrowny umieszcza gniazdo na kępach lub nawet zawiesza na trzcinach, na wysokości 10-20 cm nad lustrem wody. Na brzegu zbiornika wodnego buduje kilkupiętrowe nory, których otwory znajdują się na różnych wysokościach nad lustrem wody. Gdy poziom wody podnosi się i zalewa dolne piętra, szczur korzysta z wyżej położonych części nor, do których się przemieszcza. Pod śniegiem szczury nie budują tuneli, a warstwa sypkiego śniegu grubości 15 cm jest dla szczura przeszkodą nie do pokonania. Szczur może poruszać się jedynie po twardej powierzchni śniegu, wydeptując na niej ścieżki. Szczury są bardzo ruchliwe, aktywne w ciągu całej doby, głównie jednak nocą. Wiosną migrują zwierzęta w różnym wieku, a jesienią przeważnie osobniki młode. W ciągu doby mogą pokonać odległość 600 m. Są bardzo ostrożne. Wędrują tylko w nocy w grupach po kilkanaście lub kilkadziesiąt osobników, rzadko pojedynczo, zachowując się cicho. Szczur wędrowny dobrze pływa i nurkuje, ale gorzej się wspina.
Rodzaje pokarmu
Szczur przystosowuje się do każdego pożywienia. W polu żywi się przede wszystkim soczystymi roślinami, zjadając podziemne i nadziemne ich części. Powoduje znaczne szkody w uprawach, szczególnie w inspektach, szklarniach, sadach i szkółkach. Nie gardzi też mięczakami, rakami, rybami, żabami, pisklętami, jajami, drobnymi ssakami oraz świeżą padliną. Szczur wędrowny nie gromadzi zapasów na zimę. Pożywienie wyszukuje w
pobliżu nory. Na miejscu żeru pozostawia nie dojedzone resztki, mocz, liczne odchody i odciśnięte ślady stóp.
Na zanętę do pułapki polecamy aromatyczną wędlinę, smażony boczek oraz… masło orzechowe.
Szczur śniady
Zamieszkuje strychy, górne piętra budynków, spichrze, hale targowe, statki oraz piwnice, a nawet kanały w niektórych miastach. Ponieważ pochodzi z terenów zadrzewionych, doskonale wspina się po krzewach i drzewach. Jego stopy są bardzo chwytne. Skacze na wysokość prawie 1 m, ale gorzej pływa niż szczur wędrowny.
Ogólna charakterystyka
Szczur śniady jest mniejszy i smuklejszy od szczura wędrownego; ma dłuższe od niego uszy, duże oczy i ogon. Uszy są cienkie i prawie pozbawione włosów. Pyszczek jest wyraźnie zaostrzony. Długość głowy i tułowia wynosi 13-24 cm, a ogona 13,5-25 cm (razem około 40 cm). Ciężar ciała wynosi od 150 do 250 g. Ubarwienie szczura śniadego może być zmienne. Grzbiet jest zawsze znacznie ciemniejszy od spodu ciała. Najczęściej jest czarny lub prawie czarny z szarą brzuszną stroną.
Występowanie i aktywność
Szczur śniady jest skryty, płochliwy i aktywny najczęściej nocą. Porusza się w zacienionych miejscach, pod roślinnością, po płotach, po drutach i gałęziach drzew. Za dnia trudno go dostrzec. Nie wykryty wcześnie może szybko założyć liczne kolonie. Do budynków przedostaje się po gałęziach drzew lub przewodach elektrycznych. Przeciska się przez otwory i szczeliny w dachu, przez nieszczelne otwory wentylacyjne. Drogi do otworów i wejścia do budynków znaczy odchodami i moczem, który zawiera feromony znacznikowe. Miejsca często wykorzystywane i znaczone są dobrze widoczne. W budynku preferuje wyższe kondygnacje. Żerują tuż po zmroku i znowu tuż przed wschodem słońca, ale zdarza się często, że kilkakrotnie udają się na żerowanie w ciągu nocy i nawet za dnia. W odróżnieniu od szczura wędrownego, szczur śniady pobiera małe ilości pożywienia, ale w różnych miejscach (podobnie jak mysz domowa). Żerują grupowo, rodzinami składającymi się do 10 osobników. Jeśli pokarm jest łatwo dostępny, wtedy nawet na małym obiekcie może ich być kilka setek.
Rodzaje pokarmu
Jest wszystkożerny i pokarmowo jest mniej zależny od człowieka niż szczur wędrowny. Żywi się głównie pokarmem roślinnym: ziarnem zbóż, warzywami, ziemniakami, nasionami, orzechami, owocami i jagodami. Po owoce sięga wchodząc na drzewa. Chętnie zjada ślimaki i owady (w tym karaczany; pozbawiona odnóży przybyszka amerykańska jest doskonałą przynętą w szczurołapce). Szczury śniade żyjące blisko zbiorników wodnych mogą żywić się rybami i małżami. Zaglądają też do misek dla psów, karmników dla ptaków, do
zbiorników na odpady kuchenne z restauracji. Zjadają niestrawione resztki pokarmowe w odchodach zwierząt domowych. Czasem już urozmaiconą dietę uzupełniają jeszcze klejem, mydłem, kitem.
Podobnie jak u szczura wędrownego, w populacji szczura śniadego występują osobniki neofobiczne, które przez kilka dni lub nawet tygodni unikają świeżo rozmieszczonych przynęt i pułapek. Nie należy jednak tracić nadziei. Szkodnik
po przyzwyczajeniu się do nowego obiektu w otoczeniu (pułapki) z pewnością wejdzie po zastawioną zanętę.
Ciąża i okres rozrodczy szczurów
Samica ma 5-6 par sutków. Dojrzałość płciową szczur osiąga w wieku 5 tygodni a co za tym idzie zdolność do rozrodu osiąga w tym samym czasie. Samica szczura jest w stanie rodzić jeden miot za drugim ponieważ tuż po
urodzeniu młodych znowu jest gotowa do zapłodnienia. Każdy miot może liczyć od 7 do nawet 17 sztuk maluchów, które otwierają oczy w 13-17 dniu. Ciąża szczurzycy trwa 21-23 dni.
Ciekawostki
W budynkach, w których występują dwa gatunki szczurów, dochodzi do podziału „stref wpływów”. Szczur śniady zajmuje górne kondygnacje, a szczur wędrowny – dolne. W sytuacji, gdy brakuje kryjówek i gdy pokarm jest trudno dostępny, bardziej agresywny szczur wędrowny wypiera słabszego szczura śniadego (typowy przykład konkurencji międzygatunkowej). Gdy spotkają się osobniki odrębnych gatunków, wtedy silniejszy szczur wędrowny przepędza od pokarmu szczura śniadego, a nawet go zagryza. Szczury mają dużo cech wspólnych z ludźmi. Wzbudzają u nas strach, wstręt, obrzydzenie, ale jednocześnie fascynację, gdyż są ostrożne, unikają nieznanych
urządzeń i nowej karmy, są inteligentne, szybko się uczą, odważnie stawiają czoło problemom otaczającego świata i są gotowe do stoczenia walki, gdy są zagrożone.
Odchody szczurów
